W przypadku osób z niepełnosprawnością kładziemy nacisk przede wszystkim na ich rehabilitację, czyli zespół działań o charakterze organizacyjnym, leczniczym, psychologicznym, technicznym, szkoleniowym, edukacyjnym i społecznym. Rehabilitację zawodową włączamy w szeroką dziedzinę rehabilitacji społecznej, jako szczególny wyznacznik udanej rehabilitacji. Rehabilitacja zawodowa jest bowiem nie tylko sposobem na polepszenie sytuacji ekonomicznej, ale jest też czynnikiem, który buduje poczucie własnej wartości, rozwija kompetencje oraz pozwala osobie z niepełnosprawnością na utrzymywanie kontaktów społecznych.
Osoby z niepełnosprawnością mają zazwyczaj mniejsze szanse i możliwości działania w sferze zawodowej, zależy to od wielu czynników, przede wszystkim od rodzaju i stopnia niepełnosprawności danej osoby. W żadnym wypadku nie wyklucza to jednak tej osoby z możliwości zaistnienia na rynku pracy, a ostatnio coraz częściej nawet na otwartym rynku pracy. Niestety w dalszym ciągu znaczna część osób z niepełnosprawnością nie jest aktywna zawodowo. Bardzo często powodem tego, że osoba niepełnosprawna nie decyduje się na krok w kierunku podjęcia zatrudnienia jest obawa przed zmianą. Osoby niepełnosprawne przyzwyczajone do swojej obecnej sytuacji, przebywając często kilka, a nawet kilkanaście lat poza rynkiem pracy, boją się zmiany w swoim życiu spowodowanej podjęciem zatrudnienia. Mimo że są to przede wszystkim zmiany na lepsze, co później osoby z niepełnosprawnością, które się zdecydowały na podjęcie pracy często podkreślają, to przeważa strach i obawa przed jakąkolwiek zmianą.
Według badań TNS OBOP dla PFRON (2010) 91% pracujących osób z niepełnosprawnością jest bardzo zadowolonych lub raczej zadowolonych ze swojej obecnej pracy zawodowej. Wśród aspektów pracy, z których są najbardziej zadowoleni, wymieniają przede wszystkim możliwość kontaktów z ludźmi (wewnątrz firmy i spoza firmy), dobre relacje ze współpracownikami, możliwość rozwoju i samorealizacji, w tym głównie samą możliwość pracowania/robienia czegoś/wyjścia z domu; bardzo ważny jest też aspekt finansowy, a więc możliwość zarobkowania w ogóle.
Większość zmian, jakie zachodzą w życiu osoby niepełnosprawnej, związana jest z korzyściami, które wynikają z faktu podjęcia pracy. Korzyści te są podobne zarówno dla osób pełnosprawnych, jak i niepełnosprawnych. Praktycznie każda osoba, która podejmuje pracę, a w szczególności taka, która wraca na rynek pracy po dłuższym czasie, jako korzyść wymienia polepszenie się sytuacji finansowej. Oprócz plusów takiej sytuacji są także ujemne strony, drobne trudności związane z faktem podejmowania pracy. To także konieczność zmiany przyzwyczajeń (obiady w określonych porach), zmiany zadań w ciągu dnia, zmiany priorytetów. Oczywiście korzyści przeważają, rekompensują niedogodności, których – rzecz jasna – się nie ustrzeżemy.
Beneficjenci projektu „Pełno(s)prawni na rynku pracy…”, którzy podjęli zatrudnienie w trakcie trwania projektu, zachęcają wszystkie osoby z niepełnosprawnością do podejmowania zatrudnienia, do spróbowania i przezwyciężenia swoich obaw. Osoby te podkreślają, że praca bardzo dużo zmieniła w ich życiu – zdecydowanie na lepsze. Beneficjenci wymieniają obok finansowych korzyści, także korzyści psychologiczne oraz społeczne. Często pojawia się stwierdzenie, że dzięki podjętej pracy mają zajęcie, mają możliwość wyjścia z domu, poznania nowych kolegów i koleżanek.
Beneficjenci wymieniają także możliwość zdobywania doświadczenia zawodowego, rozwijania swoich umiejętności i doskonalenia cech oraz naukę samodzielności. Jeden z beneficjentów projektu mówi: „Mam zajęcie, siedzenie w domu nie wpływa na człowieka dobrze, teraz mam kontakt z ludźmi, a w pracy jest bardzo fajna atmosfera. […] Naprawdę tych minusów jest niedużo, praca bardzo dużo zmieniła w moim życiu, natomiast w większości to same plusy i cieszę się z tego, że pracuję”. Dla tych osób, które z jakichś powodów wahają się, boją się spróbować podjąć zatrudnienie, niech to będzie zachęta, że warto się przemóc i zdecydować na podjęcie pracy.
Literatura:
D. Kukla, W. Duda, M. Czerw-Bajer. Kariera i praca zawodowa osób niepełnosprawnych, [w:] Osoby niepełnosprawne w systemie edukacji i poradnictwa zawodowego, rozdz. 3, Warszawa 2011.
Relacje zatrudnionych beneficjentów projektu „Pełno(s)prawni na rynku pracy – program aktywizacji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych z województwa opolskiego”.
TNS OBOP dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Zadowolenie osób niepełnosprawnych z pracy. Raport, Warszawa 2010.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r., Nr 127, Poz. 721 z późn. zm.).
Autorka: Małgorzata Bastrzyk
Trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych
Poprzedni
Generator