Osoby niepełnosprawne są zaliczane do grup społecznych najbardziej narażonych na marginalizację. Jedną z głównych przyczyn tego zjawiska jest brak równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Na podstawie literatury przedmiotu i dostępnych wyników badań można dostrzec jeszcze jedno zjawisko. A mianowicie to, że osoby z niepełnosprawnością, które zamieszkują obszary wiejskie w największym stopniu podlegają wykluczeniu społecznemu.
Przemiany społeczno-ekonomiczne, które dokonały się na przełomie kilkudziesięciu lat w Polsce spowodowały pogłębienie się różnicy pomiędzy miastem a wsią. Wskutek tego tereny wiejskie odznaczają się niższym poziomem gospodarczym niż miasta, co z kolei prowadzi do znacznych trudności w dostępie do edukacji, kultury czy pracy.
Powyższe czynniki wpływają na zwiększenie się ryzyka wykluczenia społecznego niepełnosprawnych mieszkańców z terenów wiejskich. Czynniki te można przyporządkować do cech: cechy indywidualne (niski poziom wykształcenia, dochodów); cechy społeczne (słabość otoczenia instytucjonalnego); cechy cywilizacyjne (brak dostępu do nowoczesnych technologii komunikacyjnych i informacyjnych).
W literaturze przedmiotu powyższe cechy łączone są ze zjawiskiem tzw. „podwójnej marginalizacji osób niepełnosprawnych na wsiach”. Zjawisko to definiuje się jako „zdwojoną siłę oddziaływań prowadzących do społecznego wykluczenia osób niepełnosprawnych, wynikającą z połączenia negatywnego wpływu cech położenia społecznego związanych z zamieszkiwaniem na wsi lub w małym mieście i specyficznych uwarunkowań indywidualnych określonych przez rodzaj niepełnosprawności, którym obarczona jest dana osoba”. Głównym wskaźnikiem określającym poziom tego zjawiska jest sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy.
Z badań statystycznych z roku 2011 dotyczących poziomu aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych wynika, że istnieją różnice pomiędzy osobami niepełnosprawnymi zamieszkującymi miasta i obszary wiejskich. Różnice te są zauważalne zarówno w grupie osób niepełnosprawnych w wieku 16 lat i więcej, jak i w grupie osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym. Mieszkańcy obszarów wiejskich charakteryzują się niższym poziomem aktywności zawodowej oraz poziomem zatrudnienia niż mieszkańcy miast.
Z powyższej analizy wynika więc, że osoby niepełnosprawne z terenów wiejskich i ich środowisko powinni zostać objęci szczególnym wsparciem działań aktywizujących zawodowo i społecznie. Pozwoli to przezwyciężyć marginalizację, którą dotknięte są te osoby. Zwłaszcza że mówi o tym również Konstytucja RP w art. 69. „Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej”. I o tym musimy pamiętać.
Mateusz Kołtowski
Trener pracy osób niepełnosprawnych
Bibliografia:
BIURO PEŁNOMOCNIKA RZĄDU DS. OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, Informacja analityczna nt. sytuacji osób niepełnosprawnych w 2011 roku. Statystyczny opis sytuacji osób niepełnosprawnych w 2011 roku, http://www.niepelnosprawni.gov.pl/niepelnosprawnosc-w-liczbach-/rynek-pracy/informacje-i-dane-dotyczace-rynk/, (10.06.2014).
J. KISIELEWSKA-MELLER, Uszkodzenie słuchu a społeczna marginalizacja, dyskryminacja, wykluczenie, w: H. GRZESIAK, M. FRYZA, K. RATAJCZAK (red.), Wykluczenie społeczne wczoraj i dziś, Poznań 2012, s. 29-30.
K. WŁODARCZYK, Niepełnosprawni mieszkańcy wsi. Sytuacja społeczna i zawodowa,http://www.watchdogpfron.pl/wp-content/uploads/2014/02/Niepelnosprawni-mieszkancy-wsi-2013.pdf (09.06.2014).
http://www.niepelnosprawni.gov.pl/materialy-pokonferencyjne/integracja-spoleczna-i-aktywizac/ (11.06.2014).
http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/2.htm (11.06.2014).
Poprzedni
Generator