Sposoby spędzania czasu wolnego przez osoby z niepełnosprawnością

Czas wolny jako kategoria analityczna pojawił się wraz z ukształtowaniem się społeczeństwa przemysłowego. Dopiero proces uprzemysłowienia, wielkich migracji do miast, rozpowszechnienia produkcji przemysłowej w nowych formach organizacyjnych w postaci fabryk, doprowadziły do oddzielenia czasu i miejsca pracy od czasu i miejsca życia osobistego.

Czas wolny ma bardzo istotny wpływ na życie człowieka. Pomaga zachować równowagę psychiczną i fizyczną. Stwarza możliwości rozwoju zainteresowań, nawiązywania kontaktów społecznych oraz samorealizacji. Współczesny człowiek w wyniku coraz większej liczby obowiązków oraz w związku z tym, z większym nakładem czasowym posiada go coraz mniej. Czas wolny stwarza możliwość regeneracji sił po pracy, co pozwala na utrzymanie wydajności oraz prawidłowego zdrowia psychicznego.

Osoby z niepełnosprawnością należą do grupy społecznej dysponującej dość dużą ilością czasu wolnego. Spowodowane jest to niskim wskaźnikiem zatrudnienia. Zagadnienie czasu wolnego jest interesujące dla osób pracujących z niepełnosprawnymi. Pozwala na dobór metod oraz technik terapii i pracy w celu uzyskania jak największych korzyści dla osoby z niepełnosprawnością. Sposoby spędzania czasu wolnego mogą wpływać pozytywnie na funkcjonowanie jednostki oraz jej integrację ze społeczeństwem. Stanem idealnym byłoby takie zarządzanie czasem wolnym aby wykorzystywać pozyskaną wiedzę i umiejętności do własnego rozwoju. Bardzo istotną funkcję stanowi rekreacja. Pozwala na odcięcie się od obowiązków oraz ważnych spraw. Daje możliwość wypoczynku zarówno fizycznego jak i psychicznego.

Rosnące tempo życia, zachodzących zmian społecznych i kulturowych, wielość bodźców i informacji, to nieodłączne cechy życia współczesnych Polaków. Zmienia się również rozumienie, sposób badania i klasyfikacja form spędzania czasu wolnego. Pojawiają się nowe formy, które wypełniają istniejące podziały na domowe i poza domowe lub aktywne i bierne sposoby spędzania czasu wolnego.

Mając na uwadze sposoby spędzania czasu wolnego przez osoby z niepełnosprawnością  przeprowadzono badania z zastosowaniem metody sondażu diagnostycznego. Badania zostały przeprowadzone przez Krzysztofa Lecha na potrzeby pracy magisterskiej pt.”Sposoby spędzania czasu przez osoby niepełnosprawne w mieście i na wsi na terenie województwa Opolskiego”. Opracowano kwestionariusz ankiety dla osób niepełnosprawnych. Badania przeprowadzona wśród 60 osób niepełnosprawnych z terenu województwa Opolskiego. Uzyskane wyniki pozwoliły na wyciągniecie następujących wniosków:
Osoby niepełnosprawne chętnie korzystają z dostępnych mediów. Najczęściej przeznaczają na ten cel od 1 do 3 godzin 63% badanych, następnie do 1 godziny  13%, od 3 do 5 godzin 17% oraz powyżej 5 godzin 7%.

Osoby niepełnosprawne korzystają z takich urządzeń multimedialnych jak komputer, smart fon, tablet,  konsola do gier oraz telewizja hybrydowa. Na korzystanie z tych urządzeń najczęściej poświęcają od 1 do 3 godzin – 47 % badanych, od 3 do 5 godzin – 25%, do 1 godziny – 18 % oraz powyżej 5 godzin 10%.

Sposoby spędzania czasu wolnego są powiązane z wiekiem osoby niepełnosprawnej. Wśród osób niepełnosprawnych w przedziale wiekowym od 19-25 lat 88% procent korzysta z Internetu w porównaniu do najniższego wyniku w przedziale wiekowym 46-60 lat wynoszącym 40%. Grupą wiekową najczęściej korzystającą z radia są osoby w wieku od 46-60 lat – 60%. Najniższy wynik osiągnęły osoby w przedziale od 19-25 lat – 33,3%. Gazety najczęściej wybierają osoby w przedziale wiekowym od 26-30 lat – 53,8%, najrzadziej w przedziale 31-45 lat – 43,4%. Na naukę najwięcej czasu przeznaczają badani w wieku 19-25 lat – 77,7%, najniższy grupa wiekowa od 46-60 lat – 26,6%. Na rozwijanie zainteresowań najwięcej czasu przeznaczają osoby w wieku od 19-25 lat – 66,6%, najmniej osoby w przedziale od 46-60 lat – 60%. Analizując życie religijne badanych najaktywniejsza grupa wiekowa to osoby w wieku od 46-60 lat (53,3%), najmniej liczna to 31-45 lat ( 21,7%).

Osoby niepełnosprawne wykazują samodzielną postawę w organizacji czasu wolnego. Częstym zjawiskiem jest jednak korzystanie z pomocy innych. Przeważającą odpowiedzią udzielaną przez osoby niepełnosprawne dotyczyła samodzielnego spędzania czasu wolnego w domu. Fakt ten zadeklarowało 27% mieszkańców wsi i 35% miast. 30% osób niepełnosprawnych z miast angażuje rodzinę w stosunku do 47% na wsi. 13% mieszkańców wsi udzieliło odpowiedzi wskazującej na znajomych w stosunku do 20% w miastach. Wśród mieszkańców wsi 3% uczęszcza na koła zainteresowań w porównaniu do 7 % wśród mieszkańców miast.

Sposoby spędzania czasu wolnego osób z niepełnosprawnością są identyczne jak pełnosprawnych. Czas wolny stanowi nieodłączny element życia. Poznanie tego zagadnienia pozwala na osiąganie lepszych rezultatów w pracy z osobami niepełnosprawnymi.

Trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych