Skip to main content

Jak się zachować w obecności osób niepełnosprawnych ? Czyli krótka lekcja savoir – vivre

Jak się zachować w obecności osób niepełnosprawnych ? Czyli krótka lekcja savoir – vivre
news
Temat trudny, obwarowany licznymi, skomplikowanymi zasadami, co wypada, a co nie wypada, w takiej sytuacji robimy tak, a w takiej tak….kto komu pierwszy podaje rękę, kto się pierwszy komu przedstawia, czy bierzemy pod uwagę wiek, czy stanowisko…jak się nie zagubić w gąszczu dobrych manier i etykiety?
A jak zachować się w stosunku do osób niepełnosprawnych, z którymi często się spotykamy pracujemy, uczymy? Jak się zachować, aby przez nieopatrzność ich nie urazić? To co nieznane, z czym nie mieliśmy wcześniej do czynienia budzi lęk i obawę.
Czy osobie poruszającej się na wózku można powiedzieć „chodźmy”?, a osobie niewidomej „do zobaczenia”? Co można robić, a czego raczej nie powinniśmy?
Bez względu na wszystko jak nie wiemy jak się zachować – najbezpieczniej  i najlepiej zapytać….
Najważniejsze, aby traktować osobę niepełnosprawną jak każdego innego człowieka spotkanego po raz pierwszy – niepełnosprawność nie jest przecież najważniejszą cechą człowieka, tak jak nie jest nią kolor włosów, język albo narodowość.
Nie pomagaj na siłę – zaproponuj pomoc, ale uszanuj, jeśli dana osoba odmówi. Traktuj dorosłe osoby niepełnosprawne jak wszystkich ludzi dorosłych, a nie jak dzieci, nie faworyzuj – nie musisz być bardziej miły niż dla innych osób tylko dlatego ,że jest rozmawiasz z osobą z  niepełnosprawnością. 
I najważniejsze lepiej popełnić błąd lub niezgrabność w sytuacji pomagania niż pozostać obojętnym i mało wrażliwym…….
Ale do konkretów…..
W stosunku do osoby niesłyszącej lub słabosłyszącej – jeśli jest tłumacz, zwracaj się do osoby zainteresowanej, a nie do tłumacza, mów prosto, zawsze nawiąż kontakt wzrokowy, nie odwracaj się podczas rozmowy, nie zasłaniaj ust ręką.  Na rozmowy wybierz ciche, małe pomieszczenia i zadbaj o sprzyjające warunki (brak gwaru, hałasu, czynników rozpraszających). 
Jeśli masz kontakt z osobą niewidzącą lub słabo widzącą – zawsze przedstawiaj je w towarzystwie, aby nie czuły się wykluczone, zapytaj o to, w jaki sposób można im pomóc – najlepiej określą jaką formę preferują. Idąc z osobą niepełnosprawną zawsze określaj rodzaj przeszkody na drodze, np. schody, próg, itp. Głośny okrzyk – „uważaj” raczej nic im nie powie, wniesie tylko dodatkowy stres i niepokój. W rozmowie spokojnie używaj słów „widziałem”, „oglądałem” – osoby niewidome także mówią „do zobaczenia” i „miło cię widzieć” – jest to dla nich bardzo naturalne. I jeszcze jedno – pies przewodnik. Pamiętaj, że jest to dla niego praca, raczej go nie rozpraszaj – nie głaszcz i nie karm.
Osoby niepełnosprawnej ruchowo – w szerokim pojęciu. Czy do osoby na wózku powiedzieć „chodźmy”? A czy osobie ze sparaliżowanymi dłońmi uścisnąć rękę?
Ile ludzi – tyle sytuacji, tutaj nie ma złotej zasady – oprócz jednej – jak nie wiesz jak się zachować –zapytaj.
Pamiętaj – staraj się patrzeć w oczy rozmówcy, nie używaj wózka jako stojaka, pulpitu, oparcia, bez pytania nie dotykaj wózka, nie opieraj się o niego to bardzo integralna, prywatna część samej osoby niepełnosprawnej. Jeśli chcesz podać dłoń osobie, która trzyma kule  – zapytaj. Bez obawy i śmiało mów „chodźmy”!!! to tak samo naturalne dla osoby na wózku – jak „do zobaczenia” dla osoby niewidomej.
Rozmawiając z osobą  z upośledzeniem umysłowym mów prosto, konkretnie – bez używania trudnego, abstrakcyjnego języka. Nie używaj języka „dziecięcego” (np. zdrobnień), bądź cierpliwy w oczekiwaniu na odpowiedź bądź podjęcie jakiejś decyzji. Nie zmieniaj bez potrzeby ustalonego wcześniej porządku – otoczenia albo dnia.
 Pamiętaj! Osoby niepełnosprawne muszą zostać uwzględnione we wszystkich planach ewakuacji z obiektu,  w którym często przebywają, uczą się lub pracują. Najlepiej wcześniej porozmawiać z  osobami, które w sytuacjach trudnych, zagrażających potrzebowałyby pomocy i opracować jakiś plan działania dostosowany do potrzeb różnych grup osób niepełnosprawnych.
A przede wszystkim – SZANUJ PRYWATNOŚĆ. Jeśli posiadasz informacje o rodzaju niepełnosprawności, sytuacji, w jakiej została nabyta, stanie zdrowia – pozwól mówić o tym samej osobie zainteresowanej wtedy kiedy chce i kiedy jej to nie krępuje. A jeśli nie wiesz jak się zachować – po prostu zapytaj……
Autor:
Magdalena Szul – Fryda, trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych