Rodzina – najmniejsza komórka społeczna – w swoim funkcjonowaniu przechodzi przez kilka etapów w ramach tzw. cyklu życia rodzinnego. Najczęściej wymienia się sześć faz tego cyklu: narzeczeństwo, wczesny okres małżeństwa (bez dzieci), narodziny dziecka, średnia faza małżeństwa (rodzina z dziećmi w wieku szkolnym), rodzice oddzieleni od dzieci (etap „pustego gniazda”), emerytura i starość.
Pojawienie się dziecka w życiu każdej rodziny jest niebagatelnym wydarzeniem. Dla większości małżeństw to wielka radość, jednak u niektórych występuje poczucie stresu czy zakłopotania. Spotęgować je może jeszcze bardziej wiadomość, że ich dziecko ma problemy zdrowotne. Niepełnosprawność członka rodziny wymaga od tejże rodziny podjęcia nowych zadań przy okazji realizacji dotychczasowych. Może również powodować trudności w podejmowaniu przez rodzinę kolejnych zadań życiowych.
Po przezwyciężeniu początkowych trudności przed rodziną stoi bardzo ważne zadanie, jakim jest przygotowanie osoby niepełnosprawnej do życia w społeczeństwie. Rodzina jako pierwsze środowisko społeczne stymuluje rozwój i procesy uspołecznienia wśród swoich członków.
W lepszym przygotowaniu osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie pomocne jest wypracowanie odpowiedniej postawy wobec nich, opartej głównie na pełnej akceptacji swojego dziecka oraz na atmosferze szczęścia i miłości. Właśnie wtedy, gdy rodzice okazują radość mimo trudności, z jakimi się zmagają, mogą uczynić swoje dziecko szczęśliwym niezależnie od rodzaju jego upośledzenia. Taka postawa będzie ich chronić przed nadmierną nadopiekuńczością wobec dziecka, która najczęściej jest „zbudowana” na lęku, że osoba niepełnosprawna nie będzie zdolna przystosować się do wymogów codziennego, aktywnego życia. Sytuacje, w których rodzice we wszystkim wyręczają swoje dziecko, uniemożliwiają mu osiągnięcie określonego stopnia samodzielności. Właśnie przez to osoby niepełnosprawne bardzo często bywają „uzależnione” od osób trzecich.
Rodzice muszą aranżować takie sytuacje, w których dziecko – poprzez proces naśladownictwa osób dorosłych – będzie miało możliwość nabywania ważnych umiejętności. Umiejętności, z których będzie korzystało już jako dorosła osoba żyjąc w społeczeństwie.
Warto również zaznaczyć, że choć rodzina pełni rolę środowiska, które jest niezbędne do przygotowania osoby z niepełnosprawnością do życia w społeczeństwie, to nie jest w stanie osiągnąć tego bez pomocy pozarodzinnej w postaci wsparcia specjalistycznych stowarzyszeń i projektów. Przykładem takiego projektu jest nasz projekt „Pełnosprawni na rynku pracy…”. Projekt ten doskonale uzupełnia rodzinę w swojej działalności.
Należy jednak pamiętać o tym, że żadna instytucja specjalistyczna nie może zastąpić rodziny w kształtowaniu osoby niepełnosprawnej. Jak pisze Jan Paweł II, „prawo-obowiązek rodziców do wychowania […] jest pierwotnym i mającym pierwszeństwo w stosunku do zadań wychowawczych innych osób, z racji wyjątkowości stosunku miłości łączącej rodziców i dzieci; wyklucza zastępstwo i jest niezbywalny, dlatego nie może być całkowicie przekazany innym, ani przez innych zawłaszczony” (Familiaris Consortio).
Wynika więc z tego, że rodzice korzystając z usług instytucji specjalistycznych, powinni pamiętać o tym, że instytucje te są uzupełnieniem ich roli wychowawczo-socjalizacyjnej. O swojej roli powinny również pamiętać owe instytucje – nie mogą wchodzić z rodzicami w konflikty, które będą wpływały negatywnie na wychowanie do życia w społeczeństwie osób z niepełnosprawnością.
Literatura:
D. CINKOWSKI, Kryzys w rodzinie z chorobą onkologiczną, [w:] M.GAWĘCKA (red.), Wielowymiarowość kryzysu w rodzinie. Aspekt interdyscyplinarny zjawiska, Piotrków Trybunalski 2009.
E. DYBOROWSKA, Teoria systemowej pracy z rodziną, Kraków 2012.
JAN PAWEŁ II, Adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym „Familiaris Consortio”.
J. STRUZIK, Niepełnosprawność wyznacznikiem szczęścia, [w:] Wsparcie dziecka z niepełnosprawnością w rodzinie i szkole, D. GRAJEWSKA (red.), Warszawa 2008.
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/rady_pontyfikalne/
r_rodziny/dzieci_niepelnosprawne_04122000.html
Autor: Mateusz Kołtowski
Trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych
Poprzedni
Generator