Wolontariat… tak wiele było o nim już powiedziane, napisane, wygłoszone itp. Wolontariat jakkolwiek by się nie kojarzył, jest niezwykle cennym narzędziem aktywizacji zawodowej również osób z niepełnosprawnością.
Czym jest wolontariat?
Wolontariat to dobrowolna, bezpłatna, świadoma działalność na rzecz innych, wykraczająca poza związki rodzinne, koleżeńskie czy przyjacielskie. Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność wolontariuszy w Polsce jest Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (znowelizowana w 2010 roku).
W myśl ustawy wolontariuszem może zostać dosłownie KAŻDY, kto świadomie i dobrowolnie działa na rzecz innych. Świadomość ta rozumiana jest jako dobry stan psychiczny umożliwiający pozytywne działanie na rzecz własnego środowiska. Wskazana ustawa reguluje również katalog ;podmiotów, które są uprawnione do korzystania ze świadczeń wolontariuszy.
I tak prawo takie posiadają:
• Organizacje pozarzadowe (stowarzyszenia, fundacje)
• Organy administracji publicznej (np. ministerstwa, starostwa, gminy, itp.) oraz jednostki organizacyjne podległe lub przez nie nadzorowane (np. szpitale, szkoły, biblioteki, muzea, OPS, PCPR itp.)
• Kościelne osoby prawne i jednostki organizacyjne (np. parafie, Caritas Polska, Diakonia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego);
• Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (np. Związek Powiatów Polskich, Związek Miast Polskich).
Dla jasności i przejrzystości społecznej ale i finansowej, prawa tego pozbawione są wszelkie podmioty komercyjne, których głównym celem jest nastawienie na zysk. Takie zatem nie mogą podpisać umowy z wolontariuszem?
O podstawach prawnych można by jeszcze dużo pisać i mówić jednak kluczowe jest pytanie czy taka forma aktywności jest adekwatna dla aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością?
W perspektywie projektu, który realizujemy jak również przez pryzmat własnego doświadczenie (trener pracy osób z niepełnosprawnością, koordynatorka Centrum Wolontariatu w Opolu lata 2008-2010) zdecydowanie odpowiem „TAK”.
Osoby z niepełnosprawnością są w bardzo trudnej sytuacji na rynku pracy. Bariery w zatrudnieniu są różne jak również ich przyczyny mają bardzo zróżnicowane źródła. Często pojawia się lęk, obawa czy sobie poradzę, czy pracodawca zrozumienie różne moje dysfunkcje, czy da szanse? Nieco upraszczając można powiedzieć, że wśród głównych barier w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością:
BARIERY EDUKACYJNO – KOMPETENCYJNE:
– Stosunkowo niski poziom wykształcenia i kwalifikacji zawodowych;
-Niedostosowanie kwalifikacji zawodowych osób z niepełnosprawnością do potrzeb gospodarki i rynku pracy. Ograniczony zakres kierunków i specjalności zawodowych w których możliwe jest kształcenie tej grupy;
– Luki i niedostateczny poziom tzw. umiejętności kluczowych co wynika w dużej mierze z niższego poziomu wykształcenia (obsługa komputera, obsługa nowoczesnego sprzętu biurowego, komunikowanie się, autoprezentacja, znajomość języków obcych);
– Brak wystarczającej wiedzy na temat: sytuacji na rynku pracy, trendów w zatrudnieniu, oczekiwań pracodawców wobec kandydatów do pracy, poszukiwanych umiejętności, nieadekwatny obraz rzeczywistości na rynku pracy;
– Niska znajomość publicznej i niepublicznej sieci instytucjonalnej świadczącej usługi na rynku pracy;
– Niewielkie doświadczenie zawodowe ogółem w społeczności osób niepełnosprawnych związane z niska aktywnością zawodową lub ograniczone doświadczenie z uwagi na wykonywanie jednorodnych zadań zawodowych w jednym zakładzie pracy, najczęściej w systemie Zakładów Pracy Chronionej.
BARIERY EKONOMICZNE:
– Bardzo niskie dochody pochodzące głownie ze świadczeń społecznych (niezarobkowe źródła dochodu głownie w postaci renty i zasiłków). Niewielki procent osób niepełnosprawnych pracuje zawodowo i utrzymuje się z dochodów z pracy;
– Świadczenie rentowe osoby z niepełnosprawnością często bywa jedynym stałym źródłem utrzymania całej rodziny;
– Trudna sytuacja ekonomiczna osób niepełnosprawnych utrudnia podejmowanie inwestycji edukacyjnych dotyczących dalszego kształcenie i rozwoju zawodowego.
BARIERY PSYCHOLOGICZNE:
– Deficyty mentalne i osobowościowe wynikające z niskiego poziomu samooceny oraz niskiego poczucia własnej wartości;
– Nieadekwatny (zazwyczaj krytyczny ) obraz „własnego ja”;
– Niski poziom samodzielności i niezależności społecznej;
– Koszty emocjonalne związane z bólem fizycznym i trudnymi – traumatycznymi przeżyciami wynikającymi z przebiegu choroby;
– Obciążenia psychiczne z powodu braku akceptacji i poczucia bycia „innym” wśród społeczeństwa, co z kolei wpływa na ograniczoną wiarę w udane życie.
BARIERY INSTYTUCJONALNE
– Brak infrastruktury społecznej, słabo rozwinięta siec instytucji i organizacji specjalizujących się w działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnością (szczególnie odczuwalny jest ten problem na wsiach i w małych miejscowościach);
– Niewystarczająca promocja atutów i potencjału osób z niepełnosprawnością przez instytucje rynku pracy i inne podmioty zaangażowane w problematykę niepełnosprawności;
– Bariery architektoniczne, których likwidacja wiąże się z wysokimi kosztami dla instytucji i pracodawców;
– Obawa pracodawców przed ponoszeniem dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością oraz zapewnieniem odpowiedniej opieki medycznej i rehabilitacyjnej.
BARIERY ORGANIZACYJNE
– Brak wyczerpujących rozwiązań w zakresie elastycznych form pracy dla osób z niepełnosprawnością na otwartym rynku pracy (brak praktycznego doświadczenia w stosowaniu istniejących przepisów) np. telepraca;
– Niska mobilność przestrzenna oraz trudności w przemieszczaniu się, co w dużej mierze jest powodem niedostosowań w infrastrukturze transportowej (PKP, PKS, MZK, dworce itp.);
– Utrudniony dostęp do usług a często brak dostępu do wielu dziedzin życia społecznego.
Wolontariat stwarza osobom z niepełnosprawnością na:
– łagodny powrót do aktywności
– zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności
– poszerzenia umiejętności już posiadanych
– zdobywania niezwykle cennych kontaktów społecznych i zawodowych
– możliwość zaprezentowania się potencjalnemu pracodawcy
– możliwość sprawdzenia się w sytuacji zasad i obowiązków pracy.
Pracodawcy szukają pracowników którzy najlepiej aby mieli takie cechy jak: absolwent, z wieloletnim doświadczeniem, zaangażowany, gotowy na pracę elastyczną i innowacyjną.
Jak sprawdzić czy dana osoba pasuje choć trochę do tego obrazu (pomijając sprzeczność między wiekiem i wieloletnim doświadczeniem co niezwykle trudne do pogodzenia)?
Otóż rozwiązaniem jest wolontariat.
Nasi beneficjenci już to sprawdzili i zyskują bardzo pozytywne oceny!
Autorka: Dorota Piechowicz – Witoń,
Trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych
Projekt „Pełno(s)prawni na rynku pracy – program aktywizacji społeczno – zawodowej osób niepełnosprawnych z woj. opolskim”.
Poprzedni
Generator