Schizofrenia – wcale nie taka straszna. Przełamujmy stereotypy!

Zaburzenia schizofreniczne charakteryzują się podstawowymi i charakterystycznymi zakłóceniami myślenia i postrzegania, jak i niedostosowanym i spłyconym afektem (ICD-10, 2008). Chorzy mają zniekształcony odbiór rzeczywistości oraz zaburzenia w funkcjonowaniu. Do typowych objawów możemy zaliczyć: urojenia, czyli błędne przekonania, które nie mają podstaw w rzeczywistości; omamy, halucynacje, spostrzeżenia zmysłowe mają charakter realnych doznań, np. omamów słuchowych, węchowych, wzrokowych, smakowych; rozpad osobowości; zaburzenia uczuciowe, np. pozorne zobojętnienie albo trudne do opanowania wybuchy emocji, ambiwalencja uczuciowa; zaburzenia odczuwania własnej osoby – utrata kontaktu z własną osobowością sprzed choroby, chory czuje się obco i sztucznie. Przebieg zaburzeń schizofrenicznych może być różny. Możemy obserwować chorych, u których choroba pojawia się nagle, a objawy są bardzo burzliwe. Kiedy indziej proces chorobowy rozwija się wolno, skrycie, objawy chorobowe są mało dostrzegalne.

Podstawowym zaburzeniom w schizofrenii towarzyszą dodatkowo zaburzenia wtórne – społeczne i psychologiczne. Zaburzenia społeczne wiążą się często z niepowodzeniami w kontaktach społecznych, zubożeniem tych kontaktów, brakiem pracy itp. Zaburzenia psychologiczne to wynik braku pewności siebie, zależność od innych, zubożenie umiejętności zapewniających przetrwanie społeczne i środowiskowe.

W naszym społeczeństwie osoby chore psychicznie nadal borykają się ze stygmatyzacją swojej osoby, stereotypami na swój temat. Wynika to głównie z braku wiedzy wśród członków społeczeństwa dotyczącej chorób psychicznych. Ludzie boją się schizofrenii, boją się kontaktu z osobą chorą. Oto wypowiedź osoby chorującej na schizofrenię: „Jestem chory na schizofrenię i chcę o tym opowiedzieć. Ta choroba wyklucza – wszędzie, gdzie się pojawiam jestem opatrzony plakietką „chory psychicznie”. Chorzy na schizofrenię mają problemy ze znalezieniem pracy – ta choroba działa jak klątwa. Wszędzie zamykają się przed tobą drzwi”. Natomiast wcale nie musi tak być. Osoby chorujące na schizofrenię, przy odpowiednim wsparciu, mogą również prowadzić aktywne życie społeczne i zawodowe. Wszystko zależy od nas, czy damy szansę takiej osobie na normalne życie w społeczeństwie. Także wielu hospitalizacji można by uniknąć, gdyby ludzie starali się traktować osoby chore „normalnie”, tak jak inne osoby. Nie czułyby się one wtedy osamotnione i wykluczone.

Najważniejszym krokiem w procesie leczenia osób ze schizofrenią jest podjęcie leczenia farmakologicznego, które na początku wiąże się najczęściej z pobytami w szpitalu. Natomiast kolejnym krokiem jest właśnie powrót osób chorych do normalnego życia społecznego i zawodowego. Terapia i rehabilitacja chorych na schizofrenię jest korzystna właśnie wtedy, kiedy polega na takich oddziaływaniach terapeutycznych, które pozwalają chorym na samodzielne, niezależne funkcjonowanie. Kontakt z drugim człowiekiem, praca wśród innych ludzi daje chorym poczucie, że są potrzebni oraz daje bardzo dobre efekty w procesie oddziaływań terapeutycznych i zdrowienia osób ze schizofrenią. Osoba będąca pod opieką farmakologiczną, na co dzień może funkcjonować bardzo dobrze, a także okazać się świetnym pracownikiem.

Wśród beneficjentów projektu „Pełno(s)prawni na rynku pracy…” mamy również osoby z orzeczoną niepełnosprawnością ze względu na schizofrenię. Wielu z nich podjęło pracę i z powodzeniem ją wykonuje, a pracodawcy są z nich bardzo zadowoleni. Sami pracownicy niezwykle cenią sobie swoją pracę i uważają ją za bardzo ważny element w ich życiu, dający poczucie, że są komuś potrzebni. Jeden z beneficjentów projektu „Pełno(s)prawni na rynku pracy…” o swojej pracy mówi tak: „Praca daje mi kontakt z ludźmi, pieniądze i lepszy byt, obowiązki i możliwość sprawdzenia samego siebie, wyzwania i możliwość pokonywania własnych słabości, a także przyjemność, optymizm i lepsze samopoczucie”.

Nie należy zatem bać się już na samo słowo „schizofrenia”, należy wiedzieć, że osoby ze schizofrenią to nie zawsze są ludzie niebezpieczni, agresywni, którzy nie potrafią funkcjonować w społeczeństwie, a właśnie tak najczęściej się ich postrzega. Takie zachowania agresywne wśród chorych nie występują z większą częstotliwością niż u zdrowych członków społeczeństwa. Na pewno osobie, która nie miała nigdy styczności z ludźmi chorującymi psychicznie może być na początku trudno.  Należy więcej dowiadywać się na temat tej choroby i przede wszystkim nie ulegać stereotypom i nie stygmatyzować osób chorych. To tylko utrudnia osobie chorej powrót do normalnego życia. Jeżeli spróbujemy dowiedzieć się więcej na temat schizofrenii, na temat cierpienia osób chorych, objawów, pomoże nam to inaczej spojrzeć na osoby chore, zmienić swój sposób myślenia, pomoże zrozumieć i zaakceptować osoby chore na schizofrenię, a tym samym ułatwić im powrót do społeczeństwa i normalnego życia.

Autorka: Małgorzata Bastrzyk
Trener pracy osób z niepełnosprawnością w Opolskim Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych

Źródła:
Chudowolska, U., Duszyńska, D., Rachwał, A., Walter, A., Wiśniak, M. Chorzy psychicznie mogą pracować. WWW: http://www.centrumcsr.pl/pliki/chorzy_psychicznie_insert.pdf
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta ICD-10. Tom I (2008). World Health Organization.
Sęk, H. (2008). Psychologia kliniczna. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
www.niepelnosprawni.pl

http://wiadomosci.wp.pl/kat,1329,title,Jestem-chory-na-schizofrenie-i-chce-o-tymopowiedziec,wid,11023151,wiadomosc.html?ticaid=111b13